خالقی‌مطلق و فریتس ولف، بهترین پژوهندگان شاهنامه‌اند

محمدجعفر یاحقی، استاد و پژوهشگر زبان و ادبیات فارسی، «یادداشت‌های شاهنامه» خالقی‌مطلق و «فرهنگ شاهنامه» فریتس ولف را از ماندگارترین آثار منتشر شده درباره «شاهنامه» می‌داند و معتقد است بررسی این اثر بر مبنای روش‌های نوین نقد ادبی از جمله ضرورت‌های این حوزه است.در حوزه تحلیل و بررسی شاهنامه تاکنون کار کامل و قابل توجهی صورت نگرفته است. اما جلال خالقی‌مطلق پس از تصحیح «شاهنامه» یادداشت‌ها و توضیحاتش پیرامون دو جلد نخست این تصحیح را در مجموعه چهار جلدی «یادداشت‌های شاهنامه»(با اصلاحات و افزوده‌ها) توسط انتشارات مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی منتشر کرد.

وی با تاکید بر این امر که کتاب «یادداشت‌های شاهنامه» یکی از کارهای درخور در این حوزه است، اظهار داشت: روش خالقی‌مطلق طی حدود 30 سال زمان که صرف تصحیح «شاهنامه» کرده است، مبتنی بر تطبیق دادن ابیات با نسخه‌های متعدد و متون نزدیک به دوران فردوسی بوده است؛ و این روش برای تحلیل هر اثر ادبی بهترین و اطمینان‌بخش‌ترین شیوه تحقیقی است.

این استاد زبان و ادبیات فارسی در ادامه به کتاب «فرهنگ شاهنامه فردوسی» اشاره و تشریح کرد: این اثر توسط فریتس ولف، دانشمند آلمانی تدوین شده و حاصل 30 سال تلاش و پژوهش او در این زمینه است. این اثر در اوایل قرن بیستم منتشر شد و از بهترین کتاب‌های به چاپ رسیده درباره «شاهنامه» است.
وی ادامه داد: ولف در این اثر تمامی کلمات «شاهنامه» را به ترتیب حروف الفبایی مرتب کرده و معنی تمام این لغات را به زبان آلمانی تشریح کرده است. به عبارت دیگر مداخل این کتاب فارسی است و برای فارسی‌زبانان نیز گره‌گشاست و همچنین می‌توان با ترجمه شرح لغات آن به فارسی جنبه کاربردی‌تری به این اثر بخشید.
یاحقی با تاکید بر ضرورت تالیف «فرهنگ شاهنامه» به زبان فارسی توضیح داد: در این زمینه تلاش‌هایی صورت گرفته است؛ اما حاصل کار چندان قابل توجه نیست. جای خالی تدوین «فرهنگ شاهنامه» به زبان فارسی که هم‌پای اثر ولف باشد در پژوهش‌های ما خالی است. از سوی دیگر در حال حاضر دیدگاه‌های تازه‌ای به روی مطالعات ادبی باز شده است.
وی یادآور شد: شیوه‌های مدرن نقد ادبی و تحلیل متن از دیدگاه‌های متن‌شناسی، هرمنوتیک، زبان‌شناسی، روان‌شناسی و اسطوره‌شناسی و مطالعات نقد اسطوره‌ای از جمله ضرورت‌های پژوهش‌های جدید هستند. البته مقالاتی در این زمینه تالیف شده است؛ اما نیازمند پژوهش‌های گسترده‌تری در این حوزه هستیم.