نظری و گذری بر ناسازگاری های داستانی در شاهنامۀ فردوسی

میراث مکتوب - بیش از هزارسال از تدوین شاهنامه می گذرد. این اثر سترگ، طی آن مدت، در معرض تصرفات گوناگون از قبیل الحاق و جذف و جابه جایی و تغییر و تبدیل بوده است. در ویرایش های متأخر، همۀ آثار دستکاری ها زدوده نشده است. افزون بر آن، شماری از ناهنجاری ها و اشکال ها چه بسا، به جهات و از راه های گوناگون، در خلال سی سال مدت ساخت و پرداخت تحریرهای متعدد این شاهکار نفس گیر، به سروده های خود شاعر راه یافته باشد. وظیفۀ ما به حیث حافظ این میراث گرانبها آن است که تا آخرین حد امکان در پالایش آن بکوشیم و آن را هرچه بیشتر به صورت اصیلش نزدیک تر سازیم.  

متن کامل این مقاله که در شمارۀ جدید نامۀ فرهنگستان دورۀ چهاردهم، شمارۀ چهارم، پیاپی 56، تابستان 1394 به چاپ رسیده است اینجا بخوانید.

واکاوی جرم شناختی و آسیب شناسانه ی سکونتگاه های غیر رسمی

واکاوی جرم شناختی و آسیب شناسانه سکونتگاه های غیر رسمی
نویسنده	محسن رحیمی
ناشر:	مجد
موضوع	حومه نشینی و حاشیه نشینی - ایران - جنبه های اجتماعی
تعداد صفحه:	224
قطع:	رقعی
نوع جلد:	شومیز
تاریخ نشر:	94/08/04
نوبت چاپ:	1
محل نشر:	تهران
شمارگان:	500
رده دیویی:	361.10955
زبان کتاب:	فارسی

جغرافیای سیاسی در شاهنامۀ فردوسی

میراث مکتوب - شاهنامه، گزارشی است که پهلوانان و قهرمانان در تلاش برای ماندگاری کشور از خود نشان می دهند. فردوسی آن را از دل اسطوره ها و تاریخ ایران بیرون می کشد و با زیبایی و اعجاز شاعرانه به تصویر درمی آورد. فردوسی در سده های نخستین اسلامی، بررسی و سرایش تاریخی و اسطوره ای ایران را آغاز کرد. او از سازندگان هویت ایرانی است.

شاهکار او توضیح گسترده ای از چگونگی پیدایش و پیشرفت کشور در ایران باستان به دست می دهد.

شاهنامه یک سند کهن از ریشه دار بودن پدیده های سیاسی کشور، حکومت، سرزمین، ملت و مرز است. بر این پایه، کتاب به بررسی شیوه های کهن ایرانیان در آیین کشورداری و کشورسازی، پاسداری از سرزمین و مرز، تقسیمات کشوری، حکومت و عناصر ساختاری آن، روابط خارجی، مفاهیم ایران شناسی در گسترۀ جغرافیا، تاریخ و هویت ایران در این اثر سترگ می پردازد.

مراسم تشییع پیکر زنده یاد استاد ابوالحسن نجفی

• میراث مکتوب- مراسم تشییع پیکر زنده یاد استاد ابوالحسن نجفی روز سه‌شنبه 6 بهمن‌ماه 1394، ساعت 10 صبح از مقابل فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار خواهد شد.
• ابوالحسن نجفی زبان‌شناس و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی و از بزرگان عرصه‌ ترجمه، زبان‌شناسی، فرهنگ‌نویسی، وزن شعر فارسی، ادبیات تطبیقی و زبان و ادبیات فارسی بود. از جمله آثار تألیفی وی مبانی زبان‌شناسی و کاربرد آن در زبان فارسی،وظیفه ادبیات، غلط ننویسیم و فرهنگ فارسی عامیانهاست.
• زنده یاد نجفی همچنین ترجمه‌های متعددی دارد که می توان به آثار زیر اشاره کرد: شازده کوچولو (آنتوان دو سنت اگزوپری)، شیطان و خدا (ژان پل سار‌تر)،گوشه‌نشینان آلتونا (ژان پل سار‌تر)، ضدخاطرات (آندره مالرو)، خانواده تیبو (روژه مارتن دوگار)، بیست و یک داستان از نویسندگان معاصر فرانسه، بچه‌های کوچک قرن (کریستیان روشفور)، شنبه و یکشنبه در کنار دریا(روبر مرل)، کالیگولا (آلبر کامو)، ادبیات چیست؟ (ژان پل سار‌تر)، استادکاران (آرتور آدامُف)،‌‌ همان طور که بوده‌ایم (آرتور آدامُف)، پرندگان می‌روند در پرو می‌میرند (رومن گاری)، ژان پل سار‌تر (هِنری پیر)، درباره نمایش (ژان پل سار‌تر)، ‌نژاد و تاریخ (کلود لوی استروس)، نویسندگان معاصر فرانسه (برگزیده داستان‌های کوتاه)، وعده‌گاه شیر بلفور (ژیل پرو)، عیش و نیستی (تیری مونیه) و گم‌گشته (ژیل پرو).
• وی متولد سال ۱۳۰۸ بود و در روز جمعه 2 بهمن 1394 در بیمارستان مهر تهران درگذشت.

همایش شاهنامه پس از شاهنامه: بررسی سیر شاهنامه‌سرایی پس از سرایش شاهنامة فردوسی

قطب علمی شاهنامه و فردوسی دانشگاه فردوسی مشهد ، با همکاری گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد و مؤسسة فرهنگی-هنری سرای فردوسی(مردم نهاد)، در نظر دارد در تاریخ 25 و 26 اردیبهشت ماه سال 1395، همزمان با روز بزرگداشت فردوسی، همایشی با عنوان "شاهنامه پس از شاهنامه: بررسی سیر شاهنامه‌سرایی پس از سرایش شاهنامة فردوسی"، با حضور دانشمندان، شاهنامه ­پژوهان، دانشجویان و دوستداران شاهنامه و فردوسی، برگزار کند.

بدین وسیله از استادان، عموم صاحب­نظران و دانشجویان مقاطع دکتری دعوت می شود تا با ارسال مقاله‌های علمی و ارائة نتایج فعالیتهای پژوهشی خود همایش را یاری کنند. مقالات برتر این همایش که امتیازهای لازم را کسب کرده باشند، پس از داوری در مجلة علمی- پژوهشی جستارهای ادبی و مقالات برگزیده در مجموعه مقالات همایش، همزمان با برگزاری مراسم، چاپ خواهد شد.

اهداف برگزاری و دلایل انتخاب محور ویژة همایش :

1- آشنایی با تحقیقات جدید در حوزة مطالعات مربوط به هزار سال حماسه‌سرایی در ایران.

2- بزرگداشت مقام فردوسی و بررسی نقش شاهکار بزرگ او به عنوان پیش‌نمونه و پیش‌متن یکی از مهم‌ترین انواع شعر کلاسیک فارسی.

3- بررسی علل عدم اقبال عام به حماسه‌های پس از شاهنامه‌ و شناخت مخاطبان خاص آثار و ادوار اوج و فرود گرایش شاعران به حوزة ادب حماسی و بسترهای اجتماعی، تاریخی و سیاسی آن.

4- آسیب شناسی تحقیقات انجام شده درباره حماسه‌سرایی در ایران و علل قلّت تحقیقات در این قلمرو و بررسی راهکارهای افزایش و تعمیق سطح علمی مطالعات.

5- بررسی راهکارهای ترغیب جامعه برای استفاده موثر از انواع آثار حماسی در عرصه های اجتماعی- فرهنگی.

6- تشویق و ترغیب پژوهشگران به محدود نکردن مطالعات خود در متن شاهنامه‌ و گفتگو و تبادل نظر شاهنامه‌پژوهان و دوستداران شاهنامه‌ در این زمینه.

محورهای اختصاصی همایش:

-تفاوت انگیزه‌های سرایش شاهنامه، پیش و پس از فردوسی.

-تأثیر شاهنامه‌های پس از فردوسی در شکل­گیری هویت اسلامی- ایرانی و خرده‌هویتهای اقوام مختلف ایرانی.

-جایگاه حماسه‌های شفاهی در خلق حماسه‌های پس از شاهنامه.

-نوع­ شناسی شعر حماسی و تحلیل حماسه‌سرایی در ایران بر مبنای نظریه‌های ژانر.

-خاستگاه­ شناسی تحلیلی و تطبیقی داستانهای قهرمانی پس از شاهنامه و مناسبات بینامتنی این روایات با ادبیات فارسی میانه.

-بررسی تأثیرات و تأثرات میان سطوح طبقاتی مختلف جامعه در قبال شاهنامه‌سرایی و جایگاه این متون در مرام­ شناسی زندگی اجتماعی ایرانیان.

-متن‌شناسی، نسخه‌شناسی و تحلیل حماسه‌های مذهبی، ملی- دینی، تاریخی و بررسی نسبت آنها با نوع غالب حماسة ملی.

-مخاطب شناسی حماسه‌های پس از شاهنامه در طول تاریخ.

-ظرفیتهای مضمونی و زبانی و عاطفی حماسه‌های پس از شاهنامه و بررسی مؤلفه‌های سبکی این متون.

در ایجاد توده مخاطبان.

-شاهنامه و جایگاه آن در نظام طبقاتی جامعة ایرانی؛ در دو ردة نخبة فرهنگی- اقتصادی و بدنة اجتماع.

-حماسه‌های پس از شاهنامه و فرهنگ شفاهی ایران.

-جایگاه کلیدی تشیع در شکل گرفتن حماسه‌های پس از شاهنامه و به ویژه حماسه های دینی پس از شاهنامه.

-بررسی سیر تکوین و خصوصیات شاخه­های مستقلی از هنر چون نقالی و پرده­ خوانی و طومار نویسی حماسی که در تعامل فعال مخاطبان با شاهنامة فردوسی به وجود آمده است.

-بررسی رابطة حماسه و مخاطب در سطح نظری و معرفی نظریات.

-شناخت چگونگی بازآفرینی روایات حماسی در هنر مدرن.

‌-ب‍رخ‍وان‍ی­ها و اج‍راهای‌ زن‍ده‌ و خیابانی روایات حماسی در جامعة ایرانی.

-ظرفیتهای شاهنامه در خلق مخاطبان جهانی از قوّه تا فعل.

-شاهنامه در موزه ها و گالری­های جهان.

-شاهنامه و جهانی شدن فرهنگ و نقش آن در عصر اطلاعات.

محورهای عام همایش:

• شاهنامه‌ پژوهی، متن شناسی، روایت شناسی و تحلیل محتوا.

• شاهنامة فردوسی و فردوسی شناسی.

• شاهنامة فردوسی و مطالعات بلاغی، دستوری و زیبایی شناختی.

• شاهنامه‌ پژوهی و ادبیات تطبیقی.

• شاهنامه‌ پژوهی و مطالعات اساطیری.

*شاهنامه و رویکردهای نوین فرهنگی

*بررسی شاهنامة فردوسی با استفاده از نظریه ها و رویکردهای نقد ادبی.

• کشف و تحلیل جنبه‌های زبانی، ‌ادبی و اساطیری در شاهنامة فردوسی.

• شاهنامة فردوسی، سبک شناسی و نقش آن در تطور گونه های ادب فارسی.

• شاهنامة فردوسی، ادبیات شفاهی و افسانه‌های کهن.

• ایجاد ارتباط متقابل و تلفیقی میان شاهنامه‌ پژوهی و دانشهای مختلف.

• ارتباط شاهنامة فردوسی با دیگر آثار حماسی فارسی.

• تأثیرات و تأثّرات متقابل میان شاهنامة فردوسی و انواع دیگر ادب فارسی.

• شاهنامه‌ پژوهی، آسیبها، موانع، راهکارها و شاخه های مختلف.

• شاهنامة فردوسی، آثار حماسی و افسانه‌های کهن.

• سنتها، جشنها و آیینهای کهن و متون حماسی و اساطیری.

• زبانهای باستانی و شاهنامة فردوسی.

• شیوه‌ها و سنتهای روایت‌گری و نقّالی شاهنامة فردوسی.

• شاهنامة فردوسی و ادبیات نمایشی.

• شاهنامة فردوسی و بازتابهای سیاسی و اجتماعی در طول تاریخ.

• بررسی تأثیرات شاهنامة فردوسی بر شاخه ­های گوناگون هنر و فرهنگ ایرانی.

• شاهنامة فردوسی و نسخه شناسی و تصحیح متون.

• ایران‌شناسی و شاهنامة فردوسی.

• شاهنامة فردوسی، هویت فرهنگی و ادبیات حماسی.

• تنوع جغرافیایی، پراکندگی های قومی و آثار حماسی.

• ادبیات حماسی و نقد ادبی.

• شاهنامة فردوسی و ادبیات معاصر.

• کارکرد شاهنامة فردوسی در وحدت ملی ایران.

• جایگاه شاهنامة فردوسی در تبیین هویت تاریخی ملی و مذهبی ایرانیان.

• نقش شاهنامة فردوسی در رشد و بالندگی زبان فارسی.

• شاهنامة فردوسی و خرده فرهنگها، آیین ها، گویش ها و ادبیات بومی و اقلیمی ایران.

• شاهنامة فردوسی و زندگی اجتماعی امروز.

• جایگاه شاهنامة فردوسی در فراسوی مرزهای ایران.

• تأثیر فرهنگی شاهنامه در طول تاریخ، بر شاخه‌های مختلف هنر ایرانی، چون: شعر، نگارگری، موسیقی، نمایش، پیکرتراشی و داستان ­نویسی.

از نویسندگانی که مقالات آنها برای ارائه پذیرفته شود، برای شرکت در همایش دعوت خواهد شد.

ضوابط مقالات ارسالی: - رعایت موازین علمی _ پژوهشی در مقاله ( چکیده، مقدمه، پیشینه ، متن، نتیجه گیری، ارجاعات، فهرست منابع و مآخذ ، تصاویر)

- چکیده و اصل مقاله باید با رعایت اصول نگارش مجلات دانشگاهی و رسم الخط فرهنگستان زبان و ادب فارسی و با نرم‌افزار word/2003 و پس از آن آماده شده باشد. مقاله صرفاً از طریق ایمیل و به صورت کامل (چکیده و متن کامل مقاله) ارسال گردد.

- حجم مقاله نباید بیشتر از 8000 کلمه باشد. - تصاویر مقاله جدا از متن مقاله با کیفیت مطلوب ارائه گردد. - مقاله قبلا به هیچ همایش یا مجله‌ای ارائه نشده باشد. - دبیرخانة همایش در انتخاب و ویرایش مقاله­های ارسالی مختار است. - مقاله­های پذیرفته شده به صورت: ارائه و چاپ و یا منحصراً برای چاپ پذیرفته می شوند.

دبیر علمی همایش: دکتر محمد جعفر یاحقی

تقویم همایش:

زمان برگزاری: 25 و 26 اردیبهشت ماه سال 1395.

آخرین مهلت فرستادن مقاله: 20 اسفند ماه 94

نشانی و پایگاه الکترونیکی ارسال مقالات

نشانی دبیرخانه: 

مشهد، میدان آزادی، پردیس دانشگاه فردوسی مشهد ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، قطب علمی فردوسی و شاهنامه، کد پستی9177948883

تلفن دبیرخانه: 

38806733-051

ایمیل: 

[e-mail]