علیرضا حیدری- خراسان
سوگنامه رستم و سهراب هیچ گاه کهنه نمی شود و هر بار که می خوانی فردوسی را برای این شاهکار تحسین می کنی. داستان ممتاز «رستم و سهراب» حکیم توس که در میان همتایان خود در جهان ادبیات یک سر و گردن بالاتر است، بارها شنیدن دارد و خواندن و دیدن. این سوگنامه نامبردار ادب فارسی بارها در نقالی ها و شاهنامه خوانی ها شنیده شده است اما باز هم می توان شنید و به سوگ سهراب اندوهگین شد.
مگر داستان ها و رمان هایی چون «بینوایان» و «هملت» و امثال آن بارها و بارها به فیلم درنیامده و یا به روی صحنه نرفته است؟ که البته هر کدام با هنر و نگاه آفرینندگان آن متفاوت بوده است. داستان رستم و سهراب را هم گرچه بارها در نقالی ها شنیده و دیده ام اما استاد محمد یگانه، دو تارنواز برجسته خراسانی و یکی از استادان بنام موسیقی مقامی به کمک هنر وخلاقیت خویش سال هاست، نقالی و دوتار را به هم آمیخته است و در ترکیبی خلاقانه قصه ای سوزناک تر از رستم و سهراب را روایت می کند.
استاد یگانه و گروه دوتارنوازش این بار در تلفیقی با هنر نمایش «نقل سهراب کشی» را چند روزی در تالار شهر مشهد به روی صحنه بردند. عباس جانفدا که طراحی و مدیریت هنری این کار را برعهده دارد به همراه گروه دوتارنوازان یگانه (مهدی هاشمی، امیر خسروانی، علی پورعطایی، مصطفی کریم زاده، علیرضا ملکی، جابر دلربایی و حمید مهدوی) و بازیگران این نمایش (تارخ اردشیری، پوریا گوهری، ایمان محمدحسینی، رضا نجف زاده، زهره وکیلی، سپیده مهربویان) و هنرمندی ویژه استاد محمد یگانه، نقلی نواز «نقل سهراب کشی» را به اجرا گذاشتند.گرچه این کار روز گذشته آخرین اجرای خود را روی صحنه برد اما شاید هنوز فرصت ها برای اجراهای مکرر این کار فراهم باشد تا مشتاقان بیشتری روایتی متفاوت از داستان رستم و سهراب را شاهد باشند.
سوگنامه رستم و سهراب گرچه در ذات خود و به قلم و طبع حکیم توس غم انگیز و اندوهناک است اما با صدای دلنشین استاد یگانه و سوز دوتار او که به خوبی در جان داستان می نشیند، ماهیت تراژیک «رستم و سهراب» را دوچندان می کند و تماشاگر بیش از پیش با اندوه رستم همراه می شود.
«نقل سهراب کشی» گرچه روایتی ترکیبی از نقالی، موسیقی مقامی و نمایش است اما نشان از آن دارد که می توان با بهره گیری از هنرخلاقانه و به شیوه هایی نوین هنوز هم این گونه داستان ها را روایت کرد. چنان که در این کار شاهکار فردوسی این شاعر برخاسته از خاک گوهرخیز خراسان با زبان فخیم این سرزمین در روایت موسیقایی استاد یگانه و نمایشی به خوبی و هنرمندانه اجرا شده است.
خراسان -علیرضا حیدری
بیست و پنجم اردیبهشت یعنی درست در یادروز فردوسی روحش از تن خاکی پرکشید و روز گذشته در میان آه و اشک تشییع کنندگان تا دیار فردوسی زادگاه او و حکیم توس بدرقه شد.صبح دیروز بنیاد فردوسی میزبان دوستداران فردوسی بود و آنهایی که آمده بودند تا پیکر دکتر توسی وند، پزشک صاحب نام، خیر و دوستدار فرهنگ ایران و میراث فردوسی را بدرقه کنند.در این مراسم که دکتر زائراف سفیر تاجیکستان، دکتر خواجه اف، نماینده تاجیکستان در اکو، شهین سراج رئیس بنیاد بهار در فرانسه، سیدسعید سرابی، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی، حسین مسگرانی معاون فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی، دکتر یاحقی استاد دانشگاه و جمعی از فردوسی پژوهان و علاقه مندان به فرهنگ حضور داشتند، پیکر دکتر توسی وند برای خاکسپاری به روستای پاژ منتقل شد.
روستای پاژ زادگاه فردوسی و دکتر توسی وند است، در حاشیه جاده کلات، بنایی بر بلندی که به خانه فردوسی شهرت دارد، نشان روشن این روستاست. «پاژ» دیروز در غم نشسته بود. در غم رحلت مردی که افتخاری دیگر برای این روستا بود. دکتر توسی وند پزشک صاحب نامی بود و البته سخت علاقه مند به فرهنگ ایران اسلامی و فردوسی بزرگ. او به رغم پاره ای نامهربانی ها و ناملایمات در این سال ها شکیبایی به خرج داد و به احترام ایران و فردوسی و مردمش خم به ابرو نیاورد و کار برای فردوسی و شاهنامه را فدای این نامهربانی ها نکرد. او هرچه نامهربانی ها می دید مهربان تر می شد و دلسوزتر. بارها با او به گپ و گفت دوستانه نشسته بودم. با تمام گلایه ها و شکوه ها اما دلش برای فرهنگ می سوخت و این مرز و بوم.
دکتر جلال خالقی مطلق، مردی که نامش در عرصه شاهنامه پژوهی احترام برانگیز است و تصحیح او از شاهنامه در حال حاضر معتبرترین نسخه، یار همیشگی زنده یاد دکتر توسی وند بود در بنیاد. دکتر خالقی اینک قائم مقام او شده است در بنیاد فردوسی. او که سخت دل شکسته بود و اندوهگین در سخنانی کوتاه در مراسمی که در آرامستان پاژ برگزار شد، دکتر توسی وند را افتخاری نه تنها برای پاژ و خراسان که برای ایران دانست. خالقی، توسی وند را فرزند ایران خواند و گفت: دکتر توسی وند هما ن گونه که در شغل اصلی خود به بیماران و آسیب دیدگان جهان کمک می کرد و هرجا زلزله یا حادثه ای اتفاق می افتاد به سرعت به انجام کار خیر همت می گماشت و می رفت، در حوزه فرهنگ هم خود را وقف فرهنگ کرد و با تاسیس بنیاد فردوسی خواست دین خود را به کشورش ادا کند. خالقی در این سخنان کوتاه از خدا خواست بتوانیم کوشش های این دانشمند و رادمرد و خدمتگزار را ارج بنهیم. پیکر زنده یاد دکترتوسی وند پس از برگزاری مراسم نقالی و اجرای موسیقی ایرانی باحضور خانواده آن مرحوم ودیگر تشییع کنندگان به خاک سپرده شد.
زنده یاد دکتر توسی وند علاوه بر فعالیت درحوزه فردوسی شناسی ،پزشکی خیر بود که از برخی فعالیت ها و افتخارات ایشان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
کسب بالاترین نشان افتخار جمهوری فدرال آلمان، کاندیدای جایزه نوبل بخش انسان دوستی - سال 2008 بنیانگذاری بنیاد فردوسی شاخه توس در مشهد - ایران (با هزینه ای بالغ بر سیصد و پنجاه میلیون تومان) - سال 1384، بهترین پزشک برلین - سال 2002 ، شهروند افتخاری شهر سن پترزبورگ روسیه بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی ، سه نوبت امداد رسانی درپنج زلزله در شهرهای ایران ، ساخت سه خانه بهداشت در نواحی زلزله زده بیرجند و کمک به آسیب دیدگان آنجا ،ساخت بیمارستان در زلزله ترکیه، در ناحیه گولیا ، کمک رسانی به سیل زدگان آلمان ،کمک رسانی به آسیب دیدگان کوزوو و هرزگوین با جمعیت مادرترزا و موزامبیک (دارو و وسایل پزشکی) ، کمک به محرومان جنگ 33 روزه لبنان ، کمک به زلزله جنوب ایتالیا ،سه نوبت کمک رسانی به افغانستان ، زلزله زدگان کشمیر پاکستان و کمک به هاریکان کاترین
همچنین در پی درگذشت دکتر محمدحسین توسی وند، پزشک بلند پایه ، شاهنامه پژوه و پایه گذار بنیاد فردوسی، شخصیت های فرهنگی و دانشگاهی ایران و ایران شناسان در پیام هایی درگذشت او را تسلیت گفتند.
ایران شناسان، استادان و شاهنامه پژوهانی از جمله دکتر جلال خالقی مطلق، دکتر میرجلال الدین کزازی، دکتر فریدون جنیدی، پروفسور ناصر کنعانی، دکتر حسن انوشه، دکتر قدمعلی سرامی، دکتر سیدضیاءالدین هاجری، دکتر شهین سراج، دکتر ابوالفضل خطیبی، دکتر شاه منصور شاه میرزا، دکتر عباس خیرآبادی، دکتر حمیدرضا آقابزرگ و دکتر اسماعیل آذر پیام های تسلیتی در سوگ شادروان توسی وند به بنیاد فردوسی فرستاده اند.
همچنین تاکنون مدیران ارشد فرهنگی و چهره های علمی، ادبی و هنری کشور از جمله دکتر سیدرضا صالحی امیری؛ رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، دکتر سیدعبدالحمید احمدی؛ معاون فرهنگی وزارت ورزش و جوانان، دکتر مهدی حجت؛ نخستین رییس سازمان میراث فرهنگی کشور، فرهاد طلوع کیان؛ رییس فدراسیون پهلوانی و زورخانه ای ایران، دکتر عفت شریعتی؛ مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، استاد شهرام ناظری، مهندس محمدرضا جعفری جلوه؛ مدیرعامل بنیاد فارابی و مهندس یاسر موحدفرد؛ دبیرکل بنیاد فردوسی، رضا نیکپور؛ مدیرعامل انجمن دوستی ایران و لهستان و سفارت تاجیکستان در ایران در پیام هایی جداگانه درگذشت دکتر محمدحسین توسی وند را به جامعه فرهنگ و ادب تسلیت گفته اند.