خراسان بزرگ سرزمین پهناوری است که اکنون میان کشورهای ایران(استان خراسان)افغانستان،ترکمنستان،ازبکستان،تاجیکستان،قرقیزستان(استان جلال آباد) و اندکی از نیمروز قزاقستان بخش شده است.این سرزمین از کانون‌های استقلال خواهی و دانش در پیش و پس از اسلام بوده است. و مهمترین نقش را در پی ریزی تمدن اسلامی داشته است. هنگامی که هخامنشیان با همه‌ی عظمتشان از یونانیان شکست خوردند. این پارتیان یا اشکانیان بودند که از آساک- شهری در 25 کیلومتری خبوشان(قوچان امروزی و 75 کیلومتری مشهد – برخاستند وایرانیان را از ستم یونانیان رهانیده دوباره استقلال را به این سرزمین باز گردانند .( مبانی تاریخ پارتیان،شیپ مان، کلاوس، ترجمه صادقی، هوشنگ، تهران، فرزان روز ،1384.ص 33
ابومسلم خراسانی از همین سرزمین بر ضد امویان به پا خاست. طاهر ذوالیمینین بنیانگذار نخستین سلسله‌ی نیمه مستقل در خراسان بود.او سلسله‌ی طاهریان به پایتختی نیشابور را بنیان نهاد. امیر اسماعیل سامانی با بنیانگذاری سلسله‌ی سامانی عصری زرینی را در تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی پدید آورد .
برای مطالعه‌ی بیشتر بنگرید به کتاب‌های زیر؛
1- ناجی،محمدرضا،فرهنگ و تمدن اسلامی در قلمرو سامانیان،تهران،امیرکبیر،1386
2- هروی،جواد،تاریخ سامانیان، عصر طلایی ایران بعد از اسلام،تهران امیرکبیر، 1382
و این کتاب که خلاصه‌ای از کتاب نخست است و در حجمی اندک داده‌های خوبی را در بردارد.
3- ناجی،محمدرضاٰ،سامانیان :دوره شکوفایی ایرانی - اسلامی،تهران،دفتر پژوهشهای فرهنگی،1384
سربداران که از سبزوار برخاستند،نخستین ایرانیانی بودند که چیرگی مغولان را بر نتافتند.و با قیام خود و شعار < سر به دار می‌دهیم، تن به ذلت نمی‌دهیم> دوباره سر دهنده‌ی ندای پر صلابت آزادی در ایران بودند.
نادرشاه افشار پس از شکست صفویه در برابر افغان‌ها، با کوشش بسیار افغان‌ها را بیرون راند و دوباره شکوه ایران را به این سرزمین بازگرداند. و سرزمین‌های ایرانی را بازپس گرفت.
او مشهد را به پایتختی خود برگزید.
واپسین دلاوری‌های مردمان این سرزمین در جنگ تحمیلی عراق بر ضد ایران دیده شد. با آنکه خراسان کیلومترها از جبهه‌های نبرد دور بود باز سردارانی چون کاوه،برونسی،کلاهدوز و ... از همین سرزمین یاد و خاطره‌ی کاوه‌ها و آرش‌ها را زنده کرند.
گفتیم که این سرزمین خاستگاه فرهنگ و تمدن اسلامی است. برای تایید این سخن تنها نام این دانشوران را از توس- که پس از به خاک سپردن علی بن موسی الرضا(ع) در آن مشهدالرضا (ع) نامیده شد. بسنده می‌کنم.
جابربن حیّان توسی(پدر علم شیمی)،شیخ توسی(شیخ الطائفه)،امام‌محمدغزالّی توسی، فردوسی توسی، دقیقی توسی، اسدی توسی، خواجه نصیرالدین توسی، خواجه نظام الملک توسی، محمد بن نجیب بکران طوسی و... از معاصران؛ ملک الشعرای بهار،اخوان ثالث، عماد خراسانی ،دکترشریعتی، شهیدمطهّری و ...
این وبلاگ بسیار خوب است دست مریزاد به خاطر پاسداشت این فرهنگ. اندیشمندان ادیب معاصر دیگر از خراسان :دکتر شفیعی کدکنی و دکتر یاحقی دکتر بدیع‌الزمان فروزانفر دکتر رجایی خراسانی دکتر غلامحسین یوسفی و دو هنرمند بزرگ : سیما بینا و استاد شجریان.
پ.ن با اجازه لینکتان کردوم تو وبلاگوم ...