پـــــــور تــــــوس

سال ۱۳۸۸،سال فردوسی بزرگ

پـــــــور تــــــوس

سال ۱۳۸۸،سال فردوسی بزرگ

جلد پنجم تصحیح انتقادی شاهنامه

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، این کتاب تصحیح تازه‌ای از شاهنامه فردوسی است که بر پایه مهم‌ترین دستنویس‌های موجود، مانند دستنویس موزه بریتانیا، فلورانس و ... تالیف شده است. به علاوه دستنویس سن ژوزف که به تازگی در بیروت چاپ شده و همچنین تصحیح حمدلله مستوفی برای نخستین بار در این کتاب، تصحیح انتقادی شده‌اند.
شرح یکایک ابیات، تعابیر کنایی، مجازی، استعاری و ... بخش دیگر مطالب این کتاب را تشکیل می‌دهد که با گزارش ریشه‌شناسی واژگان متن و بررسی دورنمایه‌ها، رویدادها، شخصیت‌ها و خویشکاری آن‌ها همراه شده است. این مفاهیم با متون مرتبط همزمان و ناهمزمان هم مقایسه شده‌اند.
مطالب کتاب از ابتدا تا انتها، ۱۶ فصل است که به ترتیب «سپاسگذاری»، «جدول نشانه‌های اختصاری نسخه بدل‌ها»، «جدول نشانه‌های آوانویسی و نشانه‌های راهنمای متن»، «داستان رستم و سهراب»، «برگردان عربی: فتح بن علی بنداری اصفهانی»، «برگردان انگلیسی: برادران وارنر»، «فهرست واژ ه‌های گزارش شده»، «فهرست واژه‌های ریشه شناسی شده (ایران باستان)»، «فهرست واژه‌های عربی»، «فهرست واژه‌های غیرایرانی و غیر عربی»، «فهرست نام کسان»، «فهرست نام مکان»، «بیت‌یاب»، «راهنمای کتابنامه»، «کتابنامه‌ی فارسی» و «کتابنامه لاتین» نام دارند.
در قسمتی از این کتاب می‌خوانیم: «‌داستان رستم و سهراب به لحاظ نوع ادبی حماسه‌ی تراژیک است، یعنی گونه‌ای تلفیقی از ترکیب مختصات حماسه و تراژدی است؛ به این ترتیب که از هریک از این دو نوع ادبی مختصات و ویژگی‌هایی را برگرفته است. این داستان نه در ساختار نمایشی (دراماتیک) که در ساختار روایی حماسه سروده شده است. ارسطو در بوطیقا شباهت حماسه و تراژدی را چنین دسته‌بندی می‌کند: «بین حماسه و تراژدی مشابهت و موافقت تا آنجاست که هر دو از موضوعات جدی تقلید می‌کنند و کلام سنگین و وزین به کار می‌برند. ولی تفاوت‌شان نخست از آن جهت است که حماسه سراسر در یک وزن است و صورت داستان دارد و تفاوت دوم از جهت طول مدت است. بدین معنی که برای حماسه زمان محدود نیست. اختلاف سوم از جهت اجزاء تشکیل دهنده‌ی آنهاست که در هر دو بعضی مشترک و بعضی مخصوص تراژدی است.» (برگردان مجتبایی ۱۳۳۷: ۶۵-۶۴). اما از میان اجزاء شش‌گانه‌ی تراژدی، به تعریف ارسطو - یعنی «داستان، اخلاق، گفتار، فکر، صحنه آرایی و آواز» - دو جزء آخر که اهمیت کم‌تری دارد در حماسه نیست. ولی از میان این شش جزء آنچه "اساس و روح" تراژدی را می‌سازد "داستان" ، یعنی ترکیب وقایع در روندی علی - که مهم‌ترین جزو تراژدی دانسته شده و "اساس و روحتراژدی" است - در داستان رستم و سهراب هست.»
  جلد پنجم کتاب «شاهنامه فردوسی»  که به تصحیح انتقادی و شرح یکایک ابیات این اثر ماندگار می‌پردازد با کوشش مهری بهفر در ۶۱۲ صفحه، شمارگان ۵۵۰ نسخه و قیمت ۶۴ هزار تومان منتشر شده است.

انتشار شمارۀ 59 آینۀ میراث

میراث مکتوب - شمارۀ جدید آینۀ میراث (دوفصلنامۀ ویژه پژوهشهای ادبی و متن شناختی – دورۀ جدید، سال چهاردهم، شمارۀ دوم، پاییز و زمستان 1395 (پیاپی 59)) به صاحب امتیازی مرکز پژوهشی میراث مکتوب منتشر شد.

فهرست مطالب این شماره از دوفصلنامۀ آینۀ میراث به شرح زیر است:

سخن سردبیر

شرح فارسی منظومۀ خلافیات نسفی؛ نسخۀ مورّخ 665 ق/  علی صفری آق‌قلعه

معمّای نویسندۀ مجالس العشاق/  محمود فتوحی رودمعجنی

شبرنگ‌نامه و بررسی ویژگی‌های اساطیری و ادبی آن/  رضا غفوری

نقد و بررسی کتاب «شاعران بی‌دیوان» و پیشنهاد تألیف تکمله‌ای بر آن/ موسی پرنیان و سهیل یاری گُل­درّه

آیا می­توان متونِ ادبی را با اجزاءِ متونِ ناهم‌سنخِ دیگر تصحیح کرد؟ / مهری بهفر

مدایح مؤیدیه و فواید آن / مختار کمیلی

رویکردهای دودمانی و محلّی میرجمال‌الدین محمد حسینی قادری .../ محمدرضا ابوئی مهریزی

نقد و بررسی تصحیح و شرح «دیوان اشعار منوچهری دامغانی» / یاسر دالوند

منظومههای نحوی در ایران / مجتبی عمرانی‌پور و غلامعباس رضایی هفتادری

واژه‌های طوسی در الابنیة عن حقایق ‌الادویة / محسن رحیمی

تحریف و تصحیف و بدخوانی در «چهار عنصر» بیدل دهلوی/ عبداله ولی­پور و رقیه همتی

شرح قصیدة الأشباه؛ اثر مُفَجَّع بَصری، شاعر گمنام شیعه / سی‍ّدمرتضی حسینی

بررسی انتقادی روش تصحیح خوان اخوان ناصرخسرو / احسان رئیسی

معرفی و بررسی «سفینة المفردات» سراج اورنگ‌آبادی / محمدرضا معصومی و محمد فشارکی..

بررسی انتقادی ترجمۀ رسالۀ قشیریه / معین کاظمی‌فر و غلامحسین غلامحسین‌زاده

چکیدۀ عربی / حامد صدقی

چکیده انگلیسی /  مجدالدین کیوانی

جاگذاری سردیس فردوسی در دانشگاه هلسینکی فنلاند

ه گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، به نقل از روابط عمومی بنیاد فردوسی، آیین رونمایی از سردیس فردوسی ساخته استاد افشین اسفندیاری، در آیینی، با همکاری سفارت ایران در فنلاند، بنیاد فردوسی و موسسه فردوسی توسی در بخش آسیا و آفریقای دانشگاه هلسینکی فنلاند نصب شد
سال ۲۰۱۷ میلادی برابر با صد سالگی برپایی جمهوری در کشور فنلاند است و کشورهای گوناگون کوشیده‌اند تا در پاسداشت این رویداد تاریخی با مردم فنلاند همراهی داشته باشند. به ابتکار نمایندگی ایران هم، سردیس فردوسی بزرگ، آخرین ساخته استاد افشین اسفندیاری (عضو امنای بنیاد فردوسی) به عنوان نماد پیوند دو کشور از سوی ایران به مردم فنلاند پیشکش شد.
سردیس فردوسی به سفارش و پشتیبانی نمایندگی کشورمان در هلسینکی، چهارمین سردیس حکیم توس است که در هفت سال گذشته، پس از ثبت جهانی هزاره شاهنامه در یونسکو از سال ۲۰۱۰ تا کنون ساخته شده است. سه تندیس فردوسی در سال‌های پیشین هم ساخته استاد افشین اسفندیاری بوده که از سوی بنیاد فردوسی در موزه‌های کشورهای تاجیکستان، بوسنی و چین نصب شده است.

شورش خراسان و صولت السلطنه هزاره

میراث مکتوب - در خراسان نیز همانند دیگر بخش‌هایی از ایران که با حملة قوای نظامی شوروی و بریتانیا مواجه شد، شکست و فروپاشی تُند و سریع بود. در کنار دلیل اصلی این فاجعه که به انفعال حیرت‌انگیز فرماندهی کل قوا، یعنی شخص رضاشاه، برمی‌گشت و رها کردن واحدهای نظامی کشور بدون هیچ دستورالعملی به حال خود، پاره‌ای از ضعف‌های ساختاری واحدهای مزبور چون کمبود وسایل حمل و نقل و یا آموزش‌های نظامی کافی نیز در پیشامد این امر مؤثر واقع شد.
بخش اصلی قوای لشکر 9 خراسان تحت فرماندهی سرلشکر محتشمی در پادگان مشهد مستقر بود: «یک هنگ سوار در بجنورد و یک هنگ پیاده در تربت‌جام و عدة‌ مختصری هم در بیرجند بوده‌اند. در حالی که تمامی گزارش‌های پیشین سرلشکر محتشمی در مورد گرد آمدن قوای نظامی شوروی در امتداد مرزهای خراسان و آرایش تهاجمی آن‌ها به مرکز نادیده انگاشته شده بود، صبح روز 5 شهریور حمله آغاز شد.

سرلشکر «...نیروی موجود در مشهد را به دو ستون تقسیم و برای دفاع حاضر می‌کند. ستون اولی مأمور می‌شود که به قید فوریت گردنة مزدوران را در محور مشهد و سرخس اشغال و حفظ نماید... ستون دوم مأمور قوچان گردیده و دستور داده می‌شود گردنة امامقلی را که در محور قوچان و باجگیران و دره‌گز می‌باشد اشغال و حفظ نماید.» اقداماتی که هیچ‌یک به دلیل پیشدستی قوای روسیه و بمباران‌های هوایی آن‌ها به نتیجه نرسیده، قوای خراسان نیز مانند قوای دیگر نقاط مرزهای شمالی و غربی کشور در عرض چند روز متلاشی شد.

آنچه در بالا آمده است بخش هایی از این کتاب بود که نگاهی به حوادث این شورش دارد.

بیات کاوه، شورش خراسان و صولت‌السلطنه هزاره، تهران، جهان کتاب، ، 176صفحه، قطع: رقعی جلد سخت، 250000 ریال، 1395.   

105 امین سالمرگ آخوند خراسانی

ملامحمد کاظم آخوند خراسانی مجتهد بزرگ و صاحب کتاب کفایت الأصول در 21 آذز 1290درگذشت.