دبیرکل بنیاد فردوسی در هفته هنری شاهنامه در سارایوو گفت: آگاهی‌های بنیادین حکیم توس از تاریخ ده هزار ساله پیشینیان خویش توانسته شاهنامه را سرشار از مطالب آموختنی کند و پیشکشی از سوی فرهنگ و تمدن ایرانی باشد به همه جهانیان تا جان شیفتگان دانش و فرهنگ و هنر را سیراب کند.آیین گشایش هفته هنری «شاهنامه» در فستیوال جهانی زمستانی سارایوو، 9 فوریه (20 بهمن) با نشستی ادبی و با حضور مدیران فرهنگی کشورهای بوسنی و ایران و استادان و دانشجویان کرسی زبان فارسی حوزه بالکان برگزار شد. در این نشست، یاسر موحدفرد، دبیر کل بنیاد فردوسی درباره «جهان شاهنامه» سخن گفت و به پیشینه دانش‌های جهانی در ایران زمین اشاره کرد. همچنین ابوالفضل ورمزیار، نقال ایرانی به زبان انگلیسی و فارسی به برخوانی شاهنامه فردوسی پرداخت.
شاهنامه بیانگر تاریخ ده هزار ساله پیشینیان و نیاکان یاسر موحدفرد، دبیرکل بنیاد فردوسی در ادامه سخنانش در هفته هنری شاهنامه در سارایوو گفت: شاهنامه گنجنامه جهانی است که روایت‌گر تاریخ کشوری دانش‌پرور و هنردوست و پیوند دهنده 2 دوره تمدن ایران باستان و تمدن اسلامی است. آگاهی‌های بنیادین حکیم توس از تاریخ ده هزار ساله پیشینیان خویش توانسته شاهنامه را سرشار از مطالب آموختنی کند و پیشکشی از سوی فرهنگ و تمدن ایرانی باشد به همه جهانیان تا جان شیفتگان دانش و فرهنگ و هنر را سیراب کند.
بررسی سنگ‌شناسی و زمین‌شناسی در شاهنامه فردوسی وی افزود: از 7 تا 11 هزار سال پیش در دوره تاریخی جمشید که در شاهنامه بدان اشاره رفته است، استخراج کان‌ها به درستی روایت شده و در دوران دیگر باستانی سنگ‌شناسی، کان‌شناسی و زمین‌شناسی به رشد فراوانی در ایران رسید، کشف بوته‌های گداز کان سنگ مس و نقره در تپه سیلک نمونه‌ای از پیشرفت در این صنعت است.
دانش ستارهشناسی دستاورد تمدنی ایرانیانموحدفرد به 4 تا 6 هزار سال پیش اشاره کرد و گفت: دانش ستارهشناسی و پویش کان سنگ‌ها و ساخت نخستین قنات (کاریز) در دنیا و آب‌شناسی برای بهره‌گیری در کشاورزی از میوه‌های درختی نمونه‌ای دیگر از دستاوردهای تمدنی ایرانیان است. از دیگر فن‌های این دوران کشف کهن‌ترین ظرف‌های سفالین مربوط به 5200 سال پیش در راهروهای کان مس در لاخ مراد و مزرعه در پهنه و شنووه در استان قم ایران زمین است.
از جمله مشهورترین موضوع ستارهشناسی در شاهنامه، بیان ساختار و کاربرد جام جهان نما (اسطرلاب) یا جام جم همراه با رمزگشایی این ابزار شگفت نجومی و شیوه چینش و قرار گرفتن صورت‌های فلکی بر روی جام است که در داستان بیژن و گزاران بدان اشاره رفته است.
روایت مهار آتش در شاهنامه توسط هوشنگ پیشدادی وی افزود: از 4 تا 3 هزار سال پیش بهره‌گیری از آهن و جداسازی از کان سنگ آن به وسیله آتش رواج یافت و بررسی‌های گورستان تپه سیلک ایران افزایش نسبی ابزارهای آهنی به جای برنزی را آشکارا نشان می‌دهد.
این پژوهشگر شاهنامه یادآور شد: در نوشتارهای کهن ایرانی، هوشنگ پیشدادی را پیشتاز جداسازی آهن از کان سنگ آن می‌دانستند و وی را نخستین مهار کننده آتش و بنیانگذار جشن ملی سده در روز دهم بهمن ماه نام می‌نهند و نیز او را نخستین کسی می‌انگارد که از چرم جانداران پوشاک تن برای آدمیان ساخت.
پیشرفت دانش در روزگار ساسانیان با راه‌اندازی دانشگاه جندی شاپوروی افزود: از 3 هزار سال پیش تا آشکاری دین اسلام، با توجه به پیشرفت دانش، دو دانشگاه به صورت رسمی در روزگار ساسانیان در ایران راه‌اندازی شد که نخست در زمان شاپور اول به نام دانشگاه گندی (جندی) شاپور خوانده شد و دیگری در ارجان، نزدیک شهر بهبهان کنونی ایران با نام دانشگاه ریواردشیر در زمان اردشیر پادشاه ساسانی پایه‌گذاری شد. سازه‌های این دوره، بی‌نظیر بود نمونه‌های بارز آن سد قوسی ایزد خواست فارس، سد و کانال انحرافی شوشتر، سد اهواز و بند قیر کارون جملگی از آگاهی و مهارت ایرانیان در ساخت سدهای بزرگ حکایت دارد.
از دیگر سو استخراج انواع فلزها و ساخت مهرهایی از جنس کوارتز، فیروزه و مرمر و کشف داروهای گوناگون از ترکیب شیمیایی سیماب (جیوه) و نیز ساخت فرآورده‌های فلزی از سرب نخلک یا مس قلعه زری در پیرامون شهر کنونی بیرجند، ایران را یکه‌تاز صنعت و هنر در جهان ساخته بود تا جایی که آثار تمدنی ایران زمین از راه بیزانتین به اروپا فرستاده می‌شد.
در این میان سفرهای بازرگانان ایرانی به دریای هند و اطراف جزیره سیلان (سریلانکا) که در گرشاسب‌نامه اسدی توسی نیز آورده شده و مسافرت‌های دریایی کی‌کاووس، رستم و کی خسرو که در شاهنامه بدان پرداخته شده و بیان راه‌ها و مسیرهای دریایی در آن داستان‌ها بی‌درنگ می‌تواند رهیافت‌هایی تجربی و علمی در دانش دریانوردی به شمار آید.
نام جای‌ها و مردم‌شناسی منطقه‌ها در شاهنامه فردوسی وی خاطرنشان کرد: از دیگر ویژگی‌های سیر و سفرهای فراوان شخصیت‌های شاهنامه بیان دقیق نام جای‌ها، مردم‌شناسی منطقه‌ها و اصطلاح‌های جغرافیایی سرزمین‌ها و راه‌های آبی و خشکی است که به طور مستند به آن پرداخته شده است. پزشکی، گیاه‌پزشکی و یافتن گیاهان دارویی برای درمان بیماران نیز از دانش‌های گوناگونی است که پارسیان را در دنیا سرآمد کرده و شاهنامه در همه داستان‌ها بدان ارج گذارده است.
از جمله در داستان زایش رستم از مادرش رودابه ماجرای جراحی سزارین گونه وی به وسیله پزشکان زبردست ایرانی را به طور دقیق بیان می‌کند و بدین روی که این عمل پیش از زایش سزار رومی به انجام رسیده است پس باید از این پس این عمل جراحی، رستم زاد یا زایمان رستمی خوانده شود. در پایان این داستان استاد توس در قامت دانشنامه‌نگاری ماهر با آن که پزشکی رسمی نبوده اما با چنبره بر همه دانش روزگاران به خوبی نام اصطلاح‌های تخصصی پزشکی را بر می‌شمارد.
پیوند ایران باستانی و ایران اسلامی در شاهنامه فردوسیوی به آغاز دوران اسلامی از حدود 1400 سال پیش اشاره کرد و گفت: با پیشرفت روز افزون فناوری‌ها و صنعت‌ها و دانش‌های گوناگون در ایران باستان زمینه برای آشکار شدن چشمه‌های حکمت و اخلاق در میان اندیشمندان ایرانی به وجود آمده بود.
حکیم ابوالقاسم فردوسی به عنوان اندیشمندی ایرانی که بر زبان پارسی چیرگی کامل داشت، با آگاهی ویژه پس از 40 سال آموختن زبان و ادب و فرهنگ پارسی که در اوج شکوفایی خود قرار داشت و پس از پژوهش‌های دامنه‌دار از 10 هزار سال تمدن و فرهنگ پارسیان و جهانیان و با پیروی از آموزه‌های بلند قرآنی و بهره‌گیری از اندیشه‌های گرانقدر روایی که از سوی جانشینان بر حق پیامبران الهی به دست وی رسیده بود، توانست پیوند دهنده میان پیشینیان و آیندگان باشد این بزرگ مرد تاریخ با نگاهی آینده‌نگرانه گنجینه‌ای سرشار از دانش بشری را برای آیندگان به یادگار گذاشت و سرچشمه این میراث معنوی جهانیان را چنین ارایه داد.
اطلاعات بسیار جالبی بود. ولی سعی کنیم در ورطه ملی گرایی موهوم و کور و تمسخربرانگیز و خودملعبه ساز نیفتیم.